Irán (en persa ) , tamén coñecido como Persia, e oficialmente República Islámica de Irán dende 1980, é un país de Asia Occidental. Limita ó norte con Armenia, Acerbaixán e Turkmenistán, con Casaquistán e Rusia a través do Mar Caspio, polo leste con Afganistán e Paquistán, polo sur co Golfo Pérsico e co Golfo de Omán, polo oeste con Iraq e polo noroeste con Turquía. Comprende unha área de 1 648 195 km2, sendo a segunda nación máis grande de Oriente Medio e a 18 en todo o mundo. Ten unha poboación de 77 millóns de habitantes, o que a converte na nación número 17 en todo o mundo. é o único país que ten costa no Mar Caspio e no Océano Índico.A capital é Teherán. A palabra Irán significa literalmente "terra dos arios" (no sentido racial do termo e non no seu sentido relixioso - arianismo).Irán é a nación dunha das máis antigas civilizacións do mundo, que ten a súa orixe na formación do reino protoelamita e elamita entre os anos -3200 e -2800. Os medos unificaron o territorio no primeiro de moitos imperios no -625, despois do cal, convertéronse no poder político e cultural dominante da rexión. Irán acadou o cumio do seu poder durante o Imperio Aqueménida fundado por Ciro o Grande en -550, que na súa máxima extensión abranguía unha parte importante do mundo antigo, que limitaba co Val do Indo polo leste, e con Tracia e Macedonia polo noroeste, facendo del o maior imperio do mundo ata ese momento. O imperio colapsou no -330 trala conquista de Alexandre o Grande. A área gañou influencia posteriormente co Imperio Parto e co establecemento da Dinastía Sasánida en -224, baixo a cal Irán converteuse nunha das principais potencias de Asia Occidental e Central durante os seguintes catro séculos. Selected Findings of the 2011 National Population and Housing Census Definición de iraniano - Dicionario da Real Academia Galega D. N. Mackenzie (15 de decembro de 1998). «rn, rnahr». Encyclopaedia Iranica. iranicaonline.org. Consultado o 25 de agosto de 2010. 4,0 4,1 BBC NEWS (ed.). «Iran Country Profile». Consultado o 8 de agosto de 2012. Cesww.fas.harvard.edu (ed.). «"CESWW" Definition of Central Eurasia». Consultado o 1 de agosto de 2010. National Geographic, ed. (14 de xuño de 2013). «Iran Guide». Consultado o 21 de xuño de 2013. Encyclopædia Britannica, ed. (2012). «Iran». Encyclopædia Britannica. Consultado o 8 de agosto de 2012. Christopher A Whatley (2001). Bought and Sold for English Gold: The Union of 1707 (Tuckwell Press, 2001) Lowell Barrington (xaneiro de 2012). Cengage Learning, ed. Comparative Politics: Structures and Choices, 2nd ed.tr: Structures and Choices. p. 121. ISBN 978-1-111-34193-0. Consultado o 21 de xuño de 2013. «ó igual que a China, Irán é o fogar dunha das civilizacións máis antigas do mundo» Encyclopædia Britannica. Britannica.com, ed. «Encyclopædia Britannica Encyclopedia Article: Media ancient region, Iran». Consultado o 25 de agosto de 2010. David Sacks, Oswyn Murray, Lisa R. Brody; Oswyn Murray, Lisa R. Brody (2005). Infobase Publishing, ed. Encyclopedia of the ancient Greek world. p. 256. ISBN 978-0-8160-5722-1
Irán, cuyo nombre oficial es República Islámica de Irán (en persa, , transliterado omhuri Eslmi Irn, y pronunciado Yomhurí-e Eslamí-e Irán'), es un Estado de Oriente Medio y Asia Occidental. Desde el I milenio a. C. hasta 1935 fue conocido en Occidente como Persia, aunque hoy en día este nombre sigue siendo válido y aceptado junto con el de Irán. Limita con Pakistán y Afganistán por el este; Turkmenistán por el noreste, el mar Caspio por el norte y Azerbaiyán y Armenia por el noroeste; Turquía e Irak por el oeste y finalmente con la costa del golfo Pérsico y el golfo de Omán por el sur. Es el decimoctavo país más extenso del mundo con 1 648 195 km², Irán tiene una población de casi 80 millones de personas de diversas etnias. Es un país con una importancia significativa en la geopolítica al encontrarse entre Oriente Próximo y Asia Central. Teherán es la capital, además de ser el centro político, industrial, comercial y cultural del país. Irán es una potencia regional al que sus grandes reservas de hidrocarburos (cuartas reservas de petróleo y primeras de gas a nivel mundial) confieren una situación de superpotencia energética en potencia y le reportan desde hace décadas una sustancial renta petrolera. La diversidad étnica del pueblo de Irán, tales como persa, kurdo, turco, lor, árabe, turcomano y balochi, entre otros, forman parte de la cultura iraní y han proporcionado un atractivo especial a este amplio territorio. Irán, junto a Irak, es el hogar de las civilizaciones más antiguas. Las primeras dinastías conocidas en el oeste de Irán son las de Elam, desde 2800 a. C. Los medos formaron el primer imperio que abarcó el «Gran Irán» en 625 a. C. Estos fueron sucedidos por el Imperio aqueménida, helenizado por los seleúcidas tras la conquista por Alejandro Magno y recentrado después en referencias autóctonas por los sucesivos imperios de los partos arsácidas y los sasánidas. Los musulmanes la conquistan en el 651 d. C., con el resultado de la difusión de la lengua persa por toda la Meseta iraní y de distintos aspectos de la cultura iraní a lo largo del mundo islámico. En 1501 el surgimiento de la dinastía Safaví produjo la sustitución del islam suní, hasta entonces mayoritario, por el chiismo duodecimano como religión oficial del reino, además de una intensa persecución de la mayor parte de cofradías sufíes desarrolladas tras la invasión mongola del siglo XII. Bajo el gobierno de Nader Shah, iniciado en 1736, Irán alcanzó su mayor extensión territorial desde la época sasánida. Durante el siglo xix, Irán perdió grandes cantidades de territorio en la Guerra ruso-persa (18041813) al Imperio ruso en el Caúcaso. A principios del siglo xx, la Revolución Constitucional de 1906 estableció la primera asamblea legislativa del país (y del continente asiático), sometiendo el poder monárquico a una constitución. En 1953, el primer ministro Mosaddeq que había nacionalizado el petróleo dos años antes, fue derrocado por un golpe de estado, orquestado por Reino Unido y Estados Unidos, lo que permitió al Sha Reza Pahlevi tener un mayor poder sobre el gobierno nacional. La monarquía llegó a su fin en 1979, mediante una revolución popular que derivó en una contrarrevolución islamista, al terminar siendo liderada por islamistas, dirigidos por Jomeini, lo que dio lugar al establecimiento de una república islámica el 1 de abril de 1979. En 2015 se firmó el Plan de Acción Conjunto y Completo con los P5+1 sobre el programa nuclear de Irán. Irán es miembro fundador de Naciones Unidas, Movimiento de Países No Alineados, Organización para la Cooperación Islámica y OPEP. El sistema político de Irán está basado en la Constitución de la República Islámica de 1979, que regula las relaciones entre los distintos órganos de gobierno. La máxima autoridad estatal es el Líder Supremo de Irán, aunque la dirección cotidiana de la administración corre a cargo del presidente. La religión y la lengua oficiales del país son, respectivamente, el Islam chíi duodecimano y el persa
Xunta de Galicia. Información mantenida y publicada en internet por la Xunta de Galicia
Atención a la ciudadanía - Accesibilidad - Aviso legal - Mapa del portal